Muasir dovrumuzde hellini gozleyen en aktual meselelerden biri menzil problemidir. Tebii ki, her kesin arzusudurki, yeni,rahat, genis menzili munasib qiymete elde elesin. Lakin bu sahede muxtelif cetinlikler hele de qalamaqdadir. Kimse bu sahede biliklerinin az olmasindan muxtelif isbazlar terefinden aldadilir, kimse ise ozune munasib ev tapa bilmir. Umumilikde bu sahede bosluqlari aradan qaldirmaq heleki mumkun deyil. Azerbaycanda coxlu sayda dovlet qeydiyyatindan kecmeyen, vergiden yayinan emlak-satis menteqeleri var. Vergi mecellesinin 102.1.9-cu maddesine esasen vergi odeyicisinin azi 3 il erzinde yasayis yeri olduqu dasinmaz emlakinin satisinda geliri vergiden azaddir. Bu o demekdir ki, dasinmaz emlak 3 ilden sonra satilarsa, o vergiye celb olunmur.
Avropada ise bu problem daha sade sekilde hell olunur. Meselen, Azerbaycanda ipotekali evler cox olsada, gencler bu imkanlardan yararlana bilmir. Cunki senedler toplusu coxdur, bank faizi Avropadan 2 hetta 3 defe yuksekdir. Buna gorede ipotekali evlerin satisi elede yuksek suretle gedmir. Siz evlerin qiymetleri , tecili satilan evler, ve ya kupcali evlerin satisi barede muxtelif vasitelerle melumat ala bilersiniz.
Bura televiziya, sosial sebekeler, qezet ve elanlar aiddir. Bundan elave olaraq siz ictimai yerlerde tecili ev satilir , tecili ev aliram, icare evler basliqli elanlar gore bilersiz. Amma bu elanlara inanmaq duzgun deyil. Cunki onlarin menbesi ve satildiqi obyekt haqqinda melumatiniz yoxdur. Siz ozunuze maksimum uyqun ev axtarirsiniz ve addimlarinizda yanilmamaqa calisirsinizsa, mutleq ev aldiqda evlerin satisi uzre ixtisaslasmis emlak satis menteqelerine muraciet edib, tecrubeli rieltorlarla elaqe saxlamalisiniz. Rieltordan kupcali evler haqqinda melumati aldiqdan ve evi secdikden sonra getdiyiniz emlak satis menteqesinin qeydiyyatda olub-olmamasina , tecrube muddetine diqqet yetirmelisiniz. Secdiyimiz menzil haqqinda daha cox melumat almaqa basladiqda ilk sualimiz evin senedleri daha deqiq evin kupcasinin olub-olmamasi haqqinda olmalidir. Bezen bezi alicilar getdikleri emlak satis menteqesinin daha ixtisasli olmamasi uzunden elanda basqa realda ise tamam basqa menziller ile qarsilasirlar. Bezi rieltorlar elanda menzilin sahesini olduqunnan daha cox gosterir, senedsiz evleri kupcali evler kimi qeleme verir, komunal xidmetlerin tam qaydasinda olduqunu deyir.
Realda ise alici bunlari gore bilmir. Sonra siz menzilin yerlesdiyi erazinin ne derecede size uyqun olub olmamasina baxirsiz. Secdiyiniz menzilin sakit erazide , metroya ve ya mektebe yaxin, parkin yaxinliqinda yerlesmesine , bir sozle, infrastruktura diqqet etlemisiniz. Senedler barede dolgun informasiya aldiqdan , evin yerlesdiyi eraziye beled olduqdan sonra evin son qiymetini sorusursunuz. Cunki ev qiymetleri her zaman alicilar ucun aktual movzudur. Yenede bezi rieltorlar oz meqsedlerine xidmet ederek menzili realdan daha baha qiymete teqdim edirler. Siz ise aldanmamalisiniz. Bunun ucun hemin erazide yerlesen diger menzillerin qiymeti ile de maraqlanmalisiniz. En sonda muqavile ile tanis olub muddealari bir- bir oxumalisiniz. Burada muqavilenin ne vaxt ve kimler arasinda imzalandiqi, emlak-satis menteqesei haqqinda melumat, yarana bilen problemlerin nece hell edilmesi haqqinda melumat olmamidir. Unutmayaq, menzil satisi sahesindeki problemlerin helline bizde bir cemiyyet olaraq oz tohfelerimizi vere bilerik. Daha sebekeli ve tecrubeli obyektlerin xidmetlerinden istifade etmeliyik. Bele olduqda diger xirda satis menteqeleri alicisiz qalir. Mehz Avropa ve ya inkisaf etmis olkelerin tecrubesi beledir: problem cemiyyetindirse, cemiyyet de hell edir. Umidvariq ki, siz ozunuze lazim olan en dogru melumati bizim meqalemizden oyrene bildiniz. Diqqetinize gore minnetdariq.
Tarixen insan ecdadlari ve insanin ozu nelerise kesf etmis ve bu kesflerden oz telabatlarini qarsilamaq meqsedile istifade etmisdir. Men hele lap qedimden danisiram, milyon iller onceden. Tebii resurslarla ehatelenen insan ecdadi ovladigi heyvanlarin sumuklerinden, agac ve das aletlerden ov ucun silahlar, sumuklerden bezek esyalari, zamanda ireli getdikde ise saxsi qablar ve s. bu kimi istehsalla elaqeli olan demek olar ki, her sey hazirlamis ve yaxud da hazirlamaga cehd etmisler.
Muasir dovrde behs olunan primitiv proses ozunu en yuksek seviyyede gosterir. Alqi-satqi prosesi hec subhesiz XXI esrin en qizgin proseslerinden hesab olunur. Amazon, Aliexpress, eBay. Bu saytlar size nese deyir? Beli sizin de dusunduyunuz kimi bunlar dunyanin hazirki en meshur, nece deyerler trend alqi satqi sebekeleridir. Prinsip cox sadedir; men bir mal almaq isteyirem ve bu malin en keyfiyyetlisini hem de munasib qiymete olanini elde etmek ucun alici psixologiyasindan ireli cixib uzun axtarislar edecem. Bu saytlar mene isteyime uygun keyfiyyetde olan mali mene satmaq ucun elinde olan maksimum variantlari mene teqdim edir. Alici memnuniyyetini temin etmek ucun ise bezen elinden gelen qeder kampaniyalar teqdim edir, bezen fikirlerinizi oyrenir, bezen ise sadece edirimler etmekle buna nail olmaga calisir. Cox hallarda onlar isteyine nail olurlar. Eger ele olmasaydi siz onlarin adlarini bele bilmezdiniz. Her sey ortada.
Ikinci el mallarin alqi satqisi da son illerde olkede meshurlasdi desem yanilmaram. Men bir zamanlar istifade etdiyim kohne nokia markali telefonu bu gun olkenin taninan onlayn alqi-satqi portallarinin birinde iki gun erzinde sata biliremse ve hetta telefonu satdiqdan sonra bu telefonu almaq isteyenlerin coxsayli zenglerini qebul ediremse, en azindan bu abzasin birinci cumlesini tam olaraq mudafie ede bilerem. Ev ve avtomobil alqi-satqisi, meiset texnikasi, mobil telefonlar ve s. bu kimi mallarin alqi-satqisi ile meshurlasan bu kimi onlayn portallar alicilarin ve saticilarin bu sahede islerini bir qeder asanlasdirib. Beli, siz asanliqla bele portallara daxil olub yeni ve ya ikinci el bir mali kateqoriyalardan ayird ede-ede secir, onun haqqinda melumatlari oxuduqdan ve qiymeti ile tanis olduqdan sonra ise kontakt melumatlari sayesinde satici ile elaqe qura bilirsiniz. Cox vaxt bu kimi proses ugurla neticelenir.
Alqi satqi prosesi her yerdedir. Biz onu bazarda, magazada, marketde, internetde ve s. yerlerde gore bilirik. Bir az da derine getsek eger mekan anlayisini daha da genislendire bilerik. Meselen, oz xidmetini sernisinlere satan suruculer, interneti bize satan provayderler, bir sozle, verdikleri xidmet qarsiliqinda mevacib alan her kes ve mevacib alinan her yer bu alqi-satqi prosesinin bir hissesidir. Daha sad eve anlasiqli bir dilde yazsam eger , siz yeni hal-hazirda bu yazini oxuyan sexs bu prosesin hardan baxsaniz bir hissesisiniz.
Alis-veris, alqi-satqi ve bu kimi proseslerin tarixen coxdan var oldugunu bilsek de, yeni dovrun inkisaf standartlari ile beraber bu prosesler de ozlerinin en yuksek pillesine catmisdir. Bu prosese dair hele toxunmadigim xeyli nuanslar var. Men hele, bazar iqtisadiyyatinda alqi satqi ugrunda geden reqabetden, qiymet anlayisindan, onlayn odemeler ve s. haqqinda danismadim. Elbette bunu meqsedli sekilde edirem cunki bunlarin hamisi bir-birile bagli olsada, eyni anda deyil ayri-ayri sekilde catdirilmasinin daha uyugun oldugunu dusunurem. Belelikle, bu gun birlikde alqi-satqi prosesinin mahiyeti ile, getdikce boyumekde olan bir sistemin neler ile elaqeli oldugu ile bagli ilkin tesevvurlere malik olmus olduq.